مقالات

کنه واروآ زنبورعسل دشمن شماره یک صنعت زنبورداری جهان

واروآ در حال حاضر  به عنوان مخرب ترین آفت زنبور عسل و بزرگترین تهدید برای زنبورداری در سرتاسر جهان شناخته شده است که نسبت به سایر بیماری‌های انگلی خسارت اقتصادی بالاتری را وارد می­‌کند.

زنبورعسل معمولی یا آپیس ملیفرا به طور طبیعی میزبان واورا نبوده و در واقع میزبان آن زنبورهای بومی آسیا (آپیس سرانا) بوده است. آپیس سرانا دارای برخی مکانیسم‌های دفاع طبیعی در برابر واروا است و در نتیجه به‌ندرت تحت‌تأثیر اثرات منفی کنه قرار می گیرد و یک نوع هم زیستی با واروا برقرار کرده است. وقتی آپیس ملیفرا به آسیا آورده شد، مردم تازه متوجه شدند که این کنه ها چقدر می توانند ویرانگر باشند.

 تغییر میزبان واروآ فوراً اتفاق نیفتاد؛ شواهد نشان می‌دهد که 50 تا 100 سال طول کشید تا آپیس ملیفرا میزبان کنه شود. از آن زمان، کنه در سراسر جهان گسترش یافت و تقریباً جهانی شد. کشورهایی که میزبان واروآ نیستند، روش‌های قرنطینه سختی را برای کاهش احتمال واردات تصادفی واروا را رعایت می‌کنند.

تاثیر کنه واروا بر زنبورعسل

کنه واروا چگونه بر زنبور عسل اثر میگذارد؟!؟

واروآ انگل های خارجی هستند که از بافت چربی بدن زنبورهای عسل نابالغ و بالغ تغذیه می کنند و عامل ایجاد بیماری واروزیس می باشند. کنه واروا به دلیل جابه جایی و حرکت زنبور ها به سرعت بین کندوها و زنبورستان ها پخش می شود. واروا از زنبورهای بالغ تنها برای انتقال بین کندوها استفاده می کند و به میزان کم از همولنف زنبورهای بالغ تغذیه می کند. زنبور های نر به دلیل اینکه آزادانه در بین کندوهای مختلف رفت و آمد می کنند عامل اصلی انتقال آن می باشند. واروآ معمولاً خود را بین حلقه های شکمی در زنبورهای بالغ جای می دهد که به غشای بین حلقه ها نفوذ کند و همولنف و بافت های چربی بدن را ببلعد. اما برای تخم ریزی و تکثیر نیازمند تغذیه از همولنف نوزادها است بنابراین قبل از سرپوش گذاری به سلول های نوزادی حمله می کند و تا مرحله سرپوش گذاری، بی تحرک در آنجا پنهان می شود؛ زیرا قبل و حین بستن سلول، زنبورهای پرستار اغلب سلول را بررسی می کنند. در طول دوره شفیرگی زنبور عسل، واروا برای اینکه بتواند غذای خود و فرزندانش را تامین کند یک سوراخ نسبتاً بزرگ (100 میکرومتر) در کوتیکول زنبور عسل به منظور تغذیه ایجاد  میکند. کنه واروا سلول نوزادی نر را نسبت به سلول های کارگر به علت طول دوره شفیرگی بیشتر، بزرگی سلول های نر و مواد شیمیایی محرک که در مراحل رشد نوزادها تولید میشود، ترجیح می دهد و واروا در این شرایط می تواند تا 2 بار داخل این سلول ها زاد و ولد کند و شانس بقای خود را افزایش دهد.

کنه واورا را با چشم غیر مسلح هم میتوان در کندو و درون سلول ها مخصوصا سلول های نر و حتی روی بدن زنبورهای بالغ مشاهده کرد.

تعداد کنه ها با رشد جمعیت زنبور عسل افزایش می یابد. طول عمر یک کنه واروا به دما و رطوبت بستگی دارد اما در عمل می توان گفت که از چند روز تا چند ماه طول می کشد. میزان تولید مثل واروا به عوامل زیادی از جمله شرایط آب و هوایی، نژادهای زنبور عسل، مقاومت در برابر داروها، نسبت نوزادان زنبور عسل در فصل و … بستگی دارد.

ارتباط بین ویروس‌ها و واروا

شواهدی وجود دارد که نشان میدهد وجود بعضی از ویروس ها با حضور واروآ در یک کلنی مرتبط هستند. اکنون اعتقاد بر این است که واروآ می‌تواند چندین ویروس را به میزبان خود منتقل کند و این ویروس‌ها، نه خود کنه‌ها، ممکن است اکثر آسیب‌هایی را که زنبورها هنگام میزبانی کنه‌ها تکنهه می‌کنند، ایجاد کنند. زخم های خارجی ناشی از تغذیه مکرر واروا می تواند با باکتری، قارچ و ویروس عفونی شوند. ویروس‌های مرتبط با کنه واروآ عبارتند از: ویروس دفرمه شدن بال (DWV)، ویروس فلج حاد زنبور عسل (ABPV)، ویروس زنبور عسل کشمیر (KBV)، و ویروس فلج حاد اسرائیل (IAPV) و  بیماری به نام سندرم کنه انگلی (PMS) می باشند.

علائم کندوی مبتلا به کنه واروآ

واروآ با تولید مثل بیش از حد کلنی را ضعیف کرده و در نهایت می کشد. به طور معمول، جمعیت زنبور عسل در اواخر بهار و یا اواسط تابستان به اوج خود می رسد و کاهش پیوسته جمعیت از اواسط تابستان رخ می دهد. افزایش جمعیت واروآ شبیه زنبورها است اما با چند هفته جبران می شود. بنابراین، زمانی که جمعیت کلنی زنبور عسل به طور معمول شروع به کاهش می کند، جمعیت واروا افزایش می یابد.

توجه به این نکته ضروری است که فقط کلنی های ضعیف نیستند که به آلودگی کنه واروآ حساس اند گاهی اوقات کندوهای پرجمعیت به شدت تحت تاثیر واروا قرار می گیرند، زیرا با افزایش جمعیت کلنی، جمعیت واروآ نیز افزایش می یابد.

همان طور که ذکر شد کنه واروآ عمدتاً از بافت چربی بدن زنبورهای عسل تغذیه می­کند و لارو زنبورهای عسل در طول رشد خود درون سلول ها آسیب می‌بینند و در نتیجه شفیره‌های مرده یا زنبور های بالغ ناقص ظاهر می‌شوند. از سویی دیگر ممکن است این زنبور ها به طور هم زمان با ویروس های مرتبط با کنه واروا درگیر باشند. لذا علائم زیر در کندو قابل مشاهده است:

  • زنبورهای عسل با بال ها و پاهای تغییر شکل یافته
  • زنبورهای عسل با شکم تغییر شکل یافته (ورم کرده)
  • سرپوش شفیره با سوراخ های کوچک
  • نوزاد مرده
  • سلول های نوزادی با لکه های سفید (مدفوع کنه) روی دیواره سلولی
  • زنبورهای عسل در حال خزیدن در ورودی کندو
  • راه رفتن کنه ها روی نوزادان زنبور عسل یا زنبورهای عسل بالغ
  • مرگ و میر زمستانه کلنی ها
  • اختلال در پرواز
  • نرخ بازگشت کمتر به کلنی پس از جستجوی غذا
  • کاهش طول عمر
  • کاهش قابل‌توجه وزن زنبورهای کارگر
  • مرگ و میر بالا در ورودی کندو
  • از بین رفتن سریع جمعیت زنبورهای بالغ
  • نوزادان پراکنده
علائم وجود کنه واروا

کلنی‌هایی که به شدت آلوده به واروآ هستند، اغلب تا مدت کوتاهی قبل از فروپاشی هنوز قوی به نظر می‌رسند و همچنان حاوی چندین شان نوزاد هستند، و فروپاشی اغلب در عرض چند هفته رخ می‌دهد.

چگونه می توان از شر واروآ خلاص شد؟

واروآ در هر کشوری که منتشر شده بر صنعت زنبورداری تأثیر منفی گذاشته است. افرادی که اثرات واروآ را پس از ورود به آمریکا گزارش کردند، اظهار داشتند که کلنی‌های زنبور عسل زنده نمی‌مانند مگر اینکه زنبورداران، کندوها را با مواد شیمیایی درمان کنند. اما درمان شیمیایی،  طول دوره زندگی کلنی را کاهش می دهد و منجر به نابودی کندو طی یک تا سه سال می شود.

از سویی دیگر محققان کشورهای دیگر گزارش کردند که اگر کلنی های آلوده به کنه واروا به طور سیستماتیک (درونی) درمان نشوند، پس از 1 الی 4 سال می میرند، اگرچه گاهی اوقات ممکن است این روند سریع تر باشد و میتواند در عرض چند ماه اتفاق افتد، به خصوص اگر کندوهای کناری در حال فروپاشی باشند.

از زمانی که واروآ در کلنی های آپیس ملیفرا ظاهر شد، زنبورداران مجبور به استفاده منظم از کنه کش ها برای تحت کنترل نگه داشتن جمعیت واروا شدند. در طول 10 سال گذشته، مقاومت واروا در برابر کنه کش های مصنوعی به شدت افزایش یافته است، که نیازمند یک استراتژی جدید برای مبارزه با آن، از جمله توسعه داروهای دامپزشکی جدید است.

در حال حاضر، تنها آفت‌کش مجاز در هاوایی برای درمان کنه‌های واروآ، آپیستان است. در ایتالیا نیز، اقدامات بیوتکنیکی، مانند تله نر و  یا حبس ملکه ، در حال گسترش است. زیرا تلفات بالای زمستان در سال های اخیر گزارش از ناکارآمدی برخی از درمان های شیمیایی مرسوم برای کنترل واروآ داده است.

زنبورداران اروپای شرقی برای اولین بار در دهه 1970 روش گرمایشی را مورد استفاده قرار دادند که بعدها به یک روش جهانی تبدیل شد. در این روش، قاب‌های کندو تا حداقل 104 درجه فارنهایت (40 درجه سانتی‌گراد) برای چند ساعت در یک زمان گرم می‌شوند، که باعث می‌شود کنه‌ها از زنبورها خارج شوند. هنگامی که این روش با روش قرار دادن توری در کف کندو (به منظور جلوگیری از بازگشت کنه های ریخته شده به بدن زنبورها) ترکیب شود، می تواند جمعیت واروا را به اندازه کافی کنترل کند و به بقای کلنی کمک کند.

مباره با کنه واروا

با توجه به بیولوژی میزبان و انگل، روش های درمانی متفاوتی در طول سال مورد نیاز است. می توان برای کاهش جمعیت واروا در ماه های تابستان از روش های بیوتکنیکی مانند حذف نوزادان زنبورهای نر از طریق استفاده از شان های به دام انداختن، اسید فرمیک یا تیمول استفاده کرد. در طول ماه های پاییز و زمستان، کلنی های زنبور عسل را می توان با اسید لاکتیک یا اسید اگزالیک درمان کرد . اسید لاکتیک فقط برای زنبورستان های کوچک کاربرد دارد. درمان پاییزی زنبورستان های بزرگ بر اساس استفاده از اسید اگزالیک است. این ماده طیف گسترده ای از روش های کاربردی ممکن را در زمان مناسب برای سال فراهم می کند. اسید اگزالیک از اواخر قرن بیستم به عنوان داروی موثر بر واروا شناخته شده است .

درمان ناکافی یا دیرهنگام منجر به کشتن کنه‌ها می‌شود، اما بار ویروس برای چندین هفته بالا باقی می‌ماند و اثرات مضری بر جمعیت زنبور عسل دارد.

مقاله زیر را از دست ندهید :

الزامات و اصول زمستان گذرانی زنبورعسل

روش های انتقال کنه واروآ چگونه است؟

واروآ یک انگل خارجی کوچک است که خود را به سطوح زنبورهای عسل می‌چسباند . علاوه بر انتقال کنه واروا از طریق زنبورهای آلوده و یا حشرات گرده افشان به زنبور های سالم روش های دیگری نیز برای انتقال واروا وجود دارد. در برخی موارد زنبوردار موجب انتقال کنه واروا میشود به طوریکه از کلنی های قوی به منظور تقویت کلنی های ضعیف زنبور بالغ و یا شفیره جا به جا کند و یا اینکه زنبورها را از یک منطقه به منطقه کوچ دهد. گاهی نیز ممکن است بچه کندوها با انتقال به مکان جدید همزمان واروا را گسترش دهند. در نهایت، واروا ممکن است بین کلنی ها پخش شود، زیرا زنبورها یکدیگر را غارت می کنند که دزدیدن عسل  کلنی های ضعیف در دوره های کمبود شهد برای کندوهای قوی معمول است. همه این روش ها به توزیع جهانی واروا به عنوان یک آفت زنبور عسل کمک کرده است.

واروا چگونه بر متابولیسم اثر میکند؟

متابولیسم (سوخت و ساز)، فرآیندی است که طی آن سلول های بدن مواد غذایی را به انرژی تبدیل می کنند و این انرژی، اساس انجام عملکردهای مختلف نظیر تولید مثل، رشد، فعالیت سیستم ایمنی و… می باشد. واروا با تغذیه از همولنف زنبور عسل چه در دوره ی لاروی و چه در زنبور عسل بالغ باعث کاهش پروتئین همولنف بدن زنبور عسل می شود. برای سوخت و ساز و تولید انرژی که در راستای آن فعالیت های فیزیولوژیکی بدن زنبور عسل رخ میدهد نیاز به آنزیم و مواد پروتئینی است. با کاهش میزان پروتیئن همولنف چرخه سوخت و ساز از حالت تعادل خود خارج می شود و انرژی لازم برای عملکرد های مختلف به حد نصاب تولید نمی شود. همان طور که قبلا ذکر شد در راستای این پروسه شاهد زنبورهایی با طول عمر کوتاه تر، بال هایی تغییر شکل یافته ، شکم ورم کرده و… خواهیم بود.

تاثیر کنه واروا بر متابولیسم زنبورعسل

آیا بن زابی بر کنترل واروا اثر می گذارد؟

یکی از ابزارهای مدیریت تلفیقی تقویت سیستم ایمنی زنبور عسل می باشد. که با افزایش رفتار بهداشتی منجر به مقاومت بیشتر زنبورها نسبت به کنه واروا می شود. طبق تحقیقات صورت گرفته بن‌زا‌‌بی با تنظیم میزان آنزیم فنیل اکسیداز و هموسیت همولنف زنبور عسل موجب تقویت سیستم ایمنی زنبور عسل می شود. از سویی دیگر تغذیه واروا از همولنف زنبور عسل موجب کاهش آنزیم و پروتئین های همولنف زنبور عسل میشود. بن زابی با جبران این کاهش موجب متعادل کردن سوخت ساز می شود و انرژی لازم را برای فعالیت های فیزیولوژیکی تامین می کند. بررسی های انجام شده نشان میدهد که مصرف این افزودنی موجب جلوگیری از گسترش آلودگی ناشی از کنه واروآ می شود.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *